- Wees eerlijk: het is crisis!
- Richt een Nijmeegs burgerberaad voor klimaat op!
- Sneller naar duurzame energie, en verdeel de lasten eerlijk!
- Maak Nijmegen groen & biodivers!
- Stop vervuilende bedrijven & zorg voor schone lucht!
- Stap over naar een duurzame bank!
- Gratis openbaar vervoer en minder autos in de stad!
- Voer Nijmeegse Donuteconomie in: ecologisch, sociaal & circulair!
- Alleen écht duurzaam, natuurinclusief en eerlijk bouwen!
- Duurzaam en gezond voedsel voor iedereen!
1. Wees eerlijk: het is crisis!
De klimaatcrisis en ecologische crisis bedreigt het leven van ons allemaal. Ons bestaan zoals we het kennen is in gevaar. We hebben nog maar weinig tijd om de drastische maatregelen en diepgaande transformaties in te zetten die nodig zijn om de opwarming van de aarde tot onder de 1,5 C te beperken en zo de ergste gevolgen van de klimaatcrisis te voorkomen. De gemeente heeft daarom terecht in 2021 de noodtoestand voor het klimaat en voor biodiversiteit uitgeroepen1, maar de ernst van de situatie komt nog lang niet bij alle Nijmegenaren aan. Dit komt voor een groot deel doordat media en overheden zoals de gemeente Nijmegen onvoldoende en niet eerlijk over de klimaatcrisis en ecologische crisis en haar gevolgen berichten. Niet voor niets schreven klimaatactivisten Greta Thunberg en Vanessa Nakate in 2021 een brief aan de wereldwijde media2 met de vraag eerlijker over de klimaatcrisis te informeren.
We eisen daarom van de gemeente Nijmegen dat ze al het nodige onderneemt, zodat elke Nijmegenaar de klimaatnoodtoestand waarin we ons bevinden begrijpt. Alleen geïnformeerde mensen kunnen weloverwogen beslissingen nemen. Iedereen moet de ernst van de klimaatcrisis en ecologische crisis begrijpen, om de noodzakelijke veranderingen te accepteren en te kunnen doorvoeren. De gemeente moet haar inspanningen vergroten om volwassenen en jongeren in Nijmegen te informeren over de klimaatcrisis en ecologische crisis en over de nodige stappen. Hierbij dient ze ook wetenschappers, deskundigen en activisten te betrekken.
De Klimaatcoalitie Nijmegen eist volgende stappen van de gemeente:
- Kom je eigen besluiten van 20 october 2021 na en draag de noodtoestand voor klimaat en biodiversiteit actief uit in de netwerken waarin de gemeente werkt en vooral ook binnen de Nijmeegse samenleving!
- Start een verstrekkende informatiecampagne, die de Nijmeegse samenleving informeert over de klimaat- en ecologische crisis en haar gevolgen voor ons mensen. Werk hierbij samen met wetenschappers en communicatie professionals, en besteed aandacht aan de kwesties van tijd, holistisch denken en rechtvaardigheid zoals Thunberg & Nakate het eisen2.
- Werk samen met alle Nijmeegse scholen en onderwijsinstellingen om ervoor te zorgen dat lesinhoud over de klimaatcrisis en ecologische crisis, haar gevolgen en de nodige transformaties om de crisis op te lossen onderdeel wordt van alle curricula.
- Zet een Klimaat Management Team in naar voorbeeld van het COVID Outbreak Management Team. Maak het klimaar OMT onafhankelijk van bedrijven en belangengroepen, de wetenschappelijke feiten over klimaat en ecologie moeten leidend zijn.
Terug naar het eisen overzicht
2. Een Nijmeegs burgerberaad voor klimaat, biodiversiteit en de energietransitie!
Een ambitieus én gedragen klimaatbeleid, dat bereik je door inwoners deel te maken van de oplossing. Klimaatmitigatie, klimaatadaptatie, herstel van de biodiversiteit en de energietransitie zijn de grootste opgaven die ons de komende jaren te wachten staan.
In een burgerberaad geeft een representatieve groep gelote inwoners aanbevelingen aan de politiek. Zij volgen hierin drie fasen: leren, delibereren en besluiten. Omdat een representatieve groep burgers de aanbevelingen zelf heeft opgesteld, vergroot dit het draagvlak voor de besluiten die worden genomen omtrent het klimaat. Onderzoek van OECD3 laat zien dat ook mensen die niet meedoen aan het beraad de uitkomst ervan wel vertrouwen zolang de selectie op basis van loting heeft plaatsgevonden.
Politici onderhandelen met elkaar en luisteren naar bewoners. Maar met de huidige vormen van participatie is er vooral ruimte voor degenen die het hardst schreewen. Inspraakavonden en media hebben vooral oor naar de ‘usual suspects’. Zij zijn geen representatie van de Nijmeegse bevolking. De gemeente blijft hangen in de standaard participatievormen. Eerlijke en rechtvaardige zeggenschap via een burgerberaad geeft een betrouwbaarder beeld van de publieke opinie.
Klimaat, biodiversiteit en de energietransitie zijn bij uitstek onderwerpen die van belang zijn om bij inwoners neer te leggen omdat de gevolgen van deze crisis in de toekomst liggen. Parlementaire democratie draait om verkiezingen, die iedere 4 jaar opnieuw spelen. Politici zijn dus niet altijd gericht op de lange termijn. Het burgerberaad is onafhankelijk van politieke belangen. Het gaat om lange termijn en hier kunnen burgers het publieke belang beter centraal stellen. Leer hierbij van de ervaringen die al zijn opgedaan in bijvoorbeeld Frankrijk en Ierland en neem ook lessen uit wat hier beter in kan.
We stellen de volgende voorwaarden om dit burgerberaad rechtvaardig in te richten:
- Leg duidelijk vast wat er met de uitkomst van het burgerberaad gebeurt. De aanbevelingen worden óf direct overgenomen door het stadsbestuur (college van burgemeester en wethouders), of worden ter stemming voorgelegd aan de gemeenteraad.
- De gemeenteraad moet garanderen dat de aanbevelingen serieus genomen worden.
- De loting is representatief voor de Nijmeegse samenleving en waarborgt diversiteit. Hier wordt rekening gehouden met kenmerken zoals: gender, leeftijd, educatieniveau en wijken.
- Iedereen moet mee kunnen doen. De deelnemers aan het beraad krijgen daarom een passende vergoeding voor het te verzetten werk en zaken zoals reiskosten en kinderopvang worden geregeld.
- Het beraad wordt ondersteund met voldoende tijd en middelen voor voorbereiding, uitvoering en evaluatie.
- Het burgerberaad wordt begeleid door een onafhankelijke organisatie.
- Alle informatie over de voortgang van het beraad is openbaar en digitaal beschikbaar.
Terug naar het eisen overzicht
3. Sneller naar duurzame energie, en verdeel de lasten eerlijk!
We willen in Nijmegen zo snel mogelijk van het gas af, uiterlijk in 2045. Dit ondersteunen we compleet, maar dit moet wel op een manier gedaan worden dat iedereen mee kan doen door een eerlijke verdeling van de kosten en de baten.
Hetzelfde geld voor het opschalen van duurzame energieproductie. In 2019 bedroeg het percentage duurzame energie binnen de Nijmeegse energiemix maar 4% en in 2020 lagen maar op 14% van alle woningen zonnepanelen4. De gemeente moet meer doen om een eerlijke energietransitie op lokaal niveau te realiseren en de productie en het gebruik van groene energie (wind en zon) sneller te verhogen dan nu het geval is. Alle Nijmegenaren moeten van deze energietransitie profiteren, juist ook burgers die weinig te besteden hebben of geen eigen woning bezitten.
Tot nu toe profiteren vooral de rijken van klimaatsubsidies. Uit onderzoek van CE Delft5 blijkt dat 80% van de baten ging naar rijkere huishoudens.
De meeste zonnepanelen liggen op huizen die in particulier eigendom zijn. Voor huurders is het niet alleen moeilijker om voor zonnepanelen op hun dak te zorgen, maar vooral om er ook financieel van te profiteren door een lagere energierekening.
De energietransitie dreigt een kostenpost te worden voor inwoners met een laag inkomen. Dit moet rechtgetrokken worden. Uit onderzoek van TNO blijkt dat zo’n 8% van de Nijmegenaren nu al leeft in energiearmoede6.
De Klimaatcoalitie Nijmegen stelt de gemeente de volgende stappen voor:
- Geef bij de wijkgerichte energietransitie voorrang aan wijken waar energiearmoede voorkomt.
- Maak subsidies voor energiebesparende maatregelen inkomensafhankelijk en geef mensen met een laag inkomen voorrang.
- Geef ieder huishouden in energiearmoede zo snel mogelijk energiecoaching om energieverbruik te verminderen.
- Faciliteer zonnedaken op appartementencomplexen op zodanige wijze dat de bewoners er baat van hebben. Dit betekent dat de lokaal opgewekte zonne-energie op de meter van de huishoudens moet binnenkomen, niet op de collectieve meter. Dit kan bijvoorbeeld door “Herman de zonnestroomverdeler”.7 Inmiddels laten voldoende praktijkvoorbeelden8 zien dat dit werkt, maar verdere opschaling is nodig. Om ervoor te zorgen dat er voldoende daken op flatgebouwen ter beschikking komen, kan de gemeente hierover met woningcorporaties en andere eigenaren in gesprek gaan. Zo nodig kan de gemeente daken van appartementencomplexen pachten en deze vervolgens aan zonnedakontwikkelaars of nog beter energiecoöperaties in burgerhand verpachten, zodat zij daarop een zonnedak kunnen realiseren. Voor deze strategie heeft de Duitse gemeente Denzlingen gekozen.9
- Maak groene energieleveranciers de standaard. Begin bij de energieleverancier die van de gemeente zelf (bijv. gemeentehuis, politiebureau etc.) dekt. Ga vervolgens met grote partijen zoals woningcorporaties en bedrijven in gesprek om ze ervan te overtuigen naar duurzame energieleveranciers te wisselen. Check hier10 welke energieleveranciers écht duurzaam zijn – val niet voor greenwashing van energieleveranciers die nog steeds volop in fossiele energie investeren.
Terug naar het eisen overzicht
4. Maak Nijmegen groen & biodivers!
Het belang van groen in de stad kan niet genoeg benadrukt worden. Een groene invulling van de openbare ruimte helpt bij het verminderen van warmte-eilanden, wateroverlast en natuurlijk wordt door het groen CO2 opgenomen. Goed ingerichte groene plekken bieden ook een leefruimte voor veel dieren en helpt de biodiversiteit in stand te houden. Bij de inrichting en het beheer kan hier nadrukkelijk rekening mee worden gehouden. Door meer eetbare planten in het openbaar groen te integreren kunnen wij stadsbewoners weer een hechtere band met (een deel van) het voedsel dat we eten creëren en kunnen onze parken en bermen voor een stuk meehelpen onze stad te voeden. Tenslotte vermindert natuur ook stress en biedt een plaats om te recreëren.
Nijmegen bevat een flink aantal groene parels die goede bescherming verdienen. We constateren dat nog te vaak naar deze plekken wordt gekeken om te bouwen of andere activiteiten te ontplooien (bijv. aanleggen van fietspaden of bouwen van woningen). Wij eisen daarom dat de gemeente plekken aanwijst waar natuur en ecologie absolute prioriteit hebben. Belangrijk is dat deze groene parels met elkaar verbonden worden, zodat dieren en planten zich kunnen verplaatsen door de stad. Daarnaast moet hoogwaardige groene ruimte voor in de buurt zijn voor elke Nijmegenaar.
De Klimaatcoalitie Nijmegen stelt de volgende stappen voor aan de gemeente Nijmegen:
- Benoem groene parels waar natuur en milieu absolute voorrang hebben en werkt aan een strategie om deze (beter) met elkaar te verbinden
- Steun actief het Groene Corridor Nijmegen initiatief om een doorgaande groene zone van de Waal tot aan de bossen van Heijendaal te laten ontstaan.
- Benoem groene parels bij het ontwikkelen van ruimtelijke plannen expliciet en geef aan hoe deze worden beschermd en verbonden met de groene structuur van de stad.
- In nieuwe ruimtelijke plannen wordt het uitgangspunt dat waar mogelijk groen wordt toegevoegd.
- Groene plekken blijven zoveel mogelijk donker ten behoeve van nachtdieren. Met name in de grotere groengebieden wordt vastgelegd waar duisternis het uitgangspunt is.
- Om ook de rest van Nijmegen een leefbaardere plek voor veel diersoorten te maken, stelt de gemeente een plan op om lichtvervuiling terug te dringen (bijv. vleermuisvriendelijke straatverlichting, verlichting van monumenten/gebouwen niet de hele nacht door).
- Focus op gifvrije, biodiverse inrichting en beheer van bestaande en nieuwe groene gebieden in Nijmegen (met name inheemse, biologisch gekweekte planten). De gemeente bouwt expertise op, traint haar werknemers op dit gebied en stelt concrete richtlijnen voor inrichting en beheer van groen ruimte op.
- Voeg eetbare planten toe aan openbaar groen.
- Onderzoek de mogelijkheden voor een tegeltaks om verstening van privétuinen tegen te gaan, die stedelijke hitte én wateroverlast verergeren.
- Leun voor de ontwikkeling van nieuw openbaar groen niet alleen op inwonersinitiatieven, maar neemt initiatief in buurten waar meer groen het hardst nodig is (bijvoorbeeld omdat er hitte-eilanden zijn) en burgerinitiatieven nog niet van de grond zijn gekomen.
Terug naar het eisen overzicht
5. Stop vervuilende bedrijven & zorg voor schone lucht!
De Waalkade, de Sint Stevenskerk en de blauwe lucht, iedere Nijmegenaar kent dat prachtige uitzicht dat je hebt wanneer je de Waal oversteekt. Maar wat velen niet weten is dat die mooie lucht bepaald niet zuiver is.
In grote delen van Nijmegen is het fijnstofniveau twee keer hoger dan de normen van de World Health Organisation. Ook de concentratie stikstofoxiden is hoog en bovendien stoten bedrijven aan het kanaal ook nog eens verschillende kankerverwekkende stoffen uit.
Ongeveer 15000 Nijmegenaren hebben last van astmatische klachten. Zij ondervinden dagelijks last van de slechte luchtkwaliteit. Anderen lopen het risico om astma te ontwikkelen. Door de grote hoeveelheid fijnstof in de lucht kun je zelf COPD, hart- en vaatziekten en longkanker ontwikkelen. De GGD heeft becijferd dat Nijmegenaren gemiddeld 420 dagen korter leven door de giftige lucht11.
Het bevorderen van de volksgezondheid en het beschermen van het leefmilieu is een grondwettelijke taak van de overheid. Omdat de gemeente economische belangen zwaar meeweegt en geen duidelijke visie heeft op een alternatieve, groene economie hebben bedrijven een te grote invloed op het beleid. Voor bedrijven telt alleen winst, er is weinig oog voor de lange termijn gevolgen. De gemeente moet daarom een onafhankelijke koers gaan varen en strenger optreden. Wij hebben daarvoor de volgende eisen:
- Sluit per direct de meest vervuilende bedrijven zoals de asfaltcentrale en de ijzergieterij. De 0,07% van de werkgelegenheid (in totaal van het Rijk van Nijmegen) die daardoor vrijkomt kan worden omgezet in duurzame banen. Voorbeelden gerelateerd aan de eisen zijn banen in duurzaam bouwen of energietransitie.
- Investeer in het toezicht op milieuwetgeving en laat de vervuilers daarvoor betalen
- Stap uit alle convenanten en samenwerkingsverbanden met fossiele bedrijven
- Verban reclame voor fossiele bedrijven uit de publieke ruimte. Neem een voorbeeld bij de gemeente Amsterdam, die hier al eerste stappen in heeft gezet12.
- Zet je in voor de transitie naar elektrische scheepvaart. Zet hierbij in op het uitbreiden van laadinfrastructuur of ‘battery swap’ stations op de trajecten naar het Ruhrgebied, Venlo en Rotterdam.
- Voer op termijn een milieuzone in voor de scheepvaart: bedrijven in de Kanaalhaven mogen dan in de aanvoer alleen elektrische schepen gebruiken
- Maak het gebruik van walstroom (i.p.v. diesel aggregaat aan boord) voor de scheepvaart in Nijmegen verplicht.
- Laat geen industriële biomassaverbranding toe in de gemeente en verbiedt particuliere houtstook. Een eerste stap kan ook het belasten van particuliere houtstook zijn.
- Voer permanent een algeheel vuurwerkverbod in.
Ook auto’s leveren een belangrijke bijdrage aan slechte luchtkwaliteit in Nijmegen. Deze komen aan bod in eis 7
Terug naar het eisen overzicht
6. Stap over naar een duurzame bank!
De gemeente Nijmegen is sinds 2015 klant bij de ING. Die bank investeert 2,3 miljard euro per jaar in fossiele bedrijven zoals Shell. Ons geld op de bankrekeningen van onze gemeente is dus een belangrijke motor achter de klimaatcrisis. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt voor de aanleg van nieuwe pijpleidingen in Canada, om de oliewinning op te voeren in het leefgebied van de inheemse bevolking of voor de bouw van nieuwe kolencentrales in Indonesië13.
Dat zien we graag anders. De gemeente is er voor ons en onze toekomst. Het spaargeld van de gemeente moet daar dan ook voor worden ingezet. Dat kan via duurzame banken zoals de BNG bank. De gemeente kan ook direct investeren in de Nijmeegse energietransitie, bijvoorbeeld door zonnepanelen te financieren op Nijmeegse daken.
Terug naar het eisen overzicht
7. Gratis openbaar vervoer en minder autos in de stad!
Vervoer met een privé auto is nog dominant in Nijmegen, maar erg inefficiënt. Het kost veel energie en neemt veel ruimte in beslag. De ruimte die de auto inneemt gaat ten koste van groen en van de leefkwaliteit op straat. Auto’s leveren ook een beduidend aandeel in de luchtvervuiling op, zowel op lokaal niveau als op globaal niveau door het versterken van het opwarmen van de aarde. Daarnaast levert de auto veel onveiligheid op en vallen er ieder jaar opnieuw veel verkeersslachtoffers. Kortom: minder privé auto’s betekent meer ruimte voor groen en een veiligere, schonere en leefbaardere stad.
Het STOP-principe14 biedt een alternatief. Privaat autobezit kan worden vervangen door Stappen, Trappen, Openbaar Vervoer (OV), en gedeelde vervoersmiddelen (zoals elektrische deelbakfietsen). Op dit moment wordt hier maar halfslachtig op ingezet. Verleiding is het credo, maar zolang vrijwel alle verkeersinfrastructuur nog op auto’s is ingericht, heeft dat weinig zin. Natuurlijk kan Nijmegen in haar eentje geen vervoerstransitie teweeg brengen. Wel kan ze een voorbeeld zijn voor andere steden.
Nijmegen heeft de laatste jaren al een aantal stappen in de goede richting gezet. Er zijn snelfietsroutes naar Arnhem, Cuijk en Beuningen, maar er ontbreken nog veel schakels. Bovendien is er een grote druk ontstaan op fietspaden doordat het fietsaanbod steeds diverser wordt. Denk aan bakfietsen (afmetingen) en speed pedelecs (snelheid). De fiets vraagt kortom meer ruimte.
De discussie rond het hoogwaardig openbaar vervoer is min of meer stil gevallen. De OV halte bij de Waalbrug dreigt relatief ver van het kernwinkelgebied te komen, terwijl een impuls voor het OV dringend noodzakelijk is. Ruimte voor fiets en OV kan worden gevonden door het autoverkeer verder terug te dringen samen met het ontwikkelen van goede alternatieven.
Daarom vragen wij:
- Maak OV gratis beschikbaar en zorg dat deze toegankelijk is voor iedereen. Door lagere maatschappelijke kosten levert dit op termijn een besparing op.
- Leg voor het OV overal vrijliggende busbanen aan zodat er in de toekomst ruimte is om hoogwaardiger systemen aan te leggen. De vrijliggende busbanen moeten wel op huidige rijbanen worden aangelegd, om te voorkomen dat dit ten koste gaat aan groene ruimte.
- Verbindt Nijmegen beter en sneller met plaatsen als Beuningen, Groesbeek, Kleve en Bemmel en zorg dat er voor iedereen een halte op loopafstand is.
- Verlaag de parkeernorm en benut de vrijgekomen ruimte voor groen. Maak plaats voor fietsers en voor een publiek systeem van lichte elektrische vervoersmiddelen. Maak gedeelde elektrische voertuigen beschikbaar zoals bakfietsen, scooters en zo nodig ook auto’s.
- Zet het beleid om snelfietsroutes te ontwikkelen krachtig door. Bijvoorbeeld richting Groesbeek, Elst, Millingen, Kranenburg / Kleve en Bemmel / Gendt.
- Leg woonstraten vanaf nu per definitie als fietsstraten aan. Onderzoek of het mogelijk is complete wijken om te vormen tot fietswijk.
- Verbreed fietspaden langs doorgaande wegen en leg ze vrij, desnoods door de auto rijbaan te versmallen of eenrichtingsverkeer in te stellen.
- Richt belangrijke schoolroutes waar veel scholieren gebruik van maken direct en pro-actief als fietsstraat in.
- Heroverweeg de beoogde locatie voor een centrale bushalte. De beoogde locatie bij het Trajanus Plein ligt te ver van het kernwinkelgebied. Zeker vergeleken met de parkeergarages. De buspassagier dient dichter bij de winkels te worden afgezet dan de automobilist.
- Ga in overleg met de universiteit, het RadboudUMC en andere druk bezochte gebouwen om daar bewaakte fietsstalling aan te leggen. Zeker nu elektrische fietsen steeds gewilder worden bij fietsendieven.
- Zet je nadrukkelijk in voor de weer in gebruik nemen van de spoorverbinding met Kleve.
Terug naar het eisen overzicht
8. Voer Nijmeegse Donuteconomie in: ecologisch, sociaal & circulair!
Onze maatschappij is gebaseerd op een economisch systeem waar eeuwige groei als ultiem doel wordt nagestreefd. Maar niet iedereen profiteert van dit systeem en het massale gebruik van grondstoffen is niet goed voor onze planeet. Dit moet veranderen. In het Donut-model, ontwikkeld door Kate Raworth, wordt uitgegaan van een nieuw systeem waar de economie niet in een stijgende lijn maar in een cirkel/‘donut’ blijft. In het model gaan we uit van een ecologisch plafond en een sociale basis. In het ‘deeg’ van de donut zit een eerlijk systeem wat zorgt dat we allemaal volwaardig mee kunnen doen én dat we klimaatverandering, biodiversiteit afname en luchtvervuiling verder inperken. Je kan meer over de Donut Economie leren in deze TedTalk15.
Amsterdam is als eerste Nederlandse stad hiermee aan de slag gegaan16. Hier kunnen we van leren en dit goede voorbeeld in Nijmegen navolgen.
De Klimaatcoalitie Nijmegen stelt voor te beginnen met de volgende stappen:
- Stop met het nastreven van economische groei en stap over op het donut-model.
- Stimuleer lokaal, duurzaam en sociaal ondernemerschap, zorg hierbij voor lastenverlichting voor ondernemers die hieraan bijdragen.
- Neem stappen en stel doelen om voedselverspilling tegen te gaan, denk hierbij aan het faciliteren van een verspillingshub en een uitbreiding van “Too Good To Go” initiatieven.
- Ontwikkel een duurzaam evenementenbeleid: circulair en zonder verspilling(waaronder geen single use plastic). Verleen alleen vergunningen en verstrek alleen subsidies als voldaan wordt aan deze duurzaamheidseisen.
- Zorg dat inkoop en aanbesteding 100% circulair zijn en geef voorrang aan lokale en regionale inkoop van producten en diensten.
- Maak hergebruiken en upcyclen de norm: laat het goede voorbeeld zien en maak hierover afspraken met (semi-)publieke organisaties, zoals onderwijs, zorg en woningcorporaties, etc.
- Onderzoek mogelijkheden voor het invoeren van een lokale circulaire (digitale) munt in voor alternatieve economie. Een voorbeeld hiervan is de Sardex op Sardinië.
Terug naar het eisen overzicht
9. Alleen écht duurzaam, natuurinclusief en eerlijk bouwen!
We zitten midden in een diepe wooncrisis en er wordt momenteel veel bijgebouwd. Veel mensen kunnen geen huis vinden – alleen al in de regio Arnhem-Nijmegen is er een tekort aan 60.000 woningen17. Het is ontzettend belangrijk dat iedereen toegang heeft tot gezonde en betaalbare woonruimte, maar we mogen ook niet vergeten dat de bouwsector een grote grondstoffen en energieverbruiker in Nederland is en dus een tot nu toe erg vervuilende sector. Het oplossen van de wooncrisis nu biedt een kans voor natuurinclusief bouwen, zuinig omgaan met grondstoffen, CO2 opslag in hout en aanleg van nieuw groen. Deze kans moet de gemeente Nijmegen nu grijpen.
Wij eisen daarom van de gemeente Nijmegen:
- Stel kritische vragen bij sloop en kijk eerlijk hoe veel nieuwbouw écht nodig is. Hoewel dit vergeleken met andere gemeenten weinig is, stonden er in Nijmegen in 2021 5% van de kantoorpanden, 5% van de winkelpanden en 2% van de woningen leeg18. Opnieuw gebruiken, renovatie en omvormen van deze leegstaande panden in woningen moet prioriteit hebben boven nieuwbouw. Door het verder gebruiken van bestaande panden kan in de meeste gevallen meer grondstoffen en energie bespaard worden dan door duurzaam nieuw te bouwen.
- Vanaf nu moet alle nieuwbouw klimaatneutraal zijn. Hij moet zonder gasaansluiting en met duurzame en waar mogelijk biobased materialen zijn gebouwd. Ook moet hij demontabel en circulair ontworpen zijn. 25% circulair ontwikkelde woningen zoals vastgelegd in de Woondeal regio Arnhmen-Nijmegen17 is niet voldoende.
- Ontwikkel alle nieuwbouw natuurinclusief en pas bestaande gebouwen zo aan dat ze natuurinclusiever worden. Zo kunnen gebouwen helpen biodiverse leefruimte te creëren en in stand te houden. Groene gevels en daken helpen ook wateroverlast en stedelijke hitte te voorkomen en maken zo onze stad leefbaarder. Groene daken zijn ook erg goed te combineren met zonnepanelen19 – groen kan zelfs de efficiëntie van zonnepanelen verhogen. Bij woningbouwprojecten worden vaak ook nieuwe straten aangelegd of opnieuw ingericht. Dat biedt kansen voor meer groen en minder asfalt. Natuurinclusief bouwen is nu nog nauwelijks te zien in nieuwbouw ontwikkelingsprojecten zoals de Handelskade, Waalsprong of de Voerweg. Biologen, ecologen en landschapsarchitecten moeten een belangrijke stem in het ontwikkelproces krijgen.
- Ontwikkel nieuwbouw voor maatschappelijke vraag, niet voor winst. Luister naar de eisen van het woonmanifest20 en het Nijmeegse woonprotest21.
- Als er toch gebouwen worden gesloopt, moeten de grondstoffen systematisch worden geïnventariseerd, behouden en hergebruikt. Primaire grondstoffen zijn eindig, zodat het hergebruik van grondstoffen essentieel wordt. Bouwafval wordt nu al veel hergebruikt, maar meestal in de vorm van downcycling: de kwaliteit en functionaliteit van de materialen gaat achteruit. Dit mag niet als circulair worden meegerekend.
Terug naar het eisen overzicht
10. Duurzaam en gezond voedsel voor iedereen!
Een gemiddeld Nederlands gezin draagt door de consumptie van vlees meer bij aan klimaatverandering dan door zijn totale mobiliteit. Maar daar waar de overheid veel oog heeft voor vervoer leek ze lang een blinde vlek te hebben voor voedsel in al zijn aspecten. Gelukkig begint dit te veranderen en ook de Raad van Nijmegen heeft onlangs een initiatiefvoorstel aangenomen om te komen tot een voedselbeleid van de gemeente Nijmegen22.
Er zijn in de gemeente en in aangrenzende gemeenten tal van initiatieven om lokaal en duurzaam voedsel te verbouwen en we vinden het belangrijk dat deze pioniers door de gemeente(s) volop ondersteund worden. Tegelijkertijd zijn er in de stad nog veel mensen met een ongezond en onduurzaam eetpatroon. De oorzaak is soms een gebrek aan informatie, maar ook de oneerlijke prijs van gezond voedsel. Vette snacks en producten met veel suiker zijn goedkoper dan gezonde en duurzame producten, waardoor vooral mensen met een laag inkomen geen of beperkt toegang tot gezonde en duurzame voeding hebben. Naast de focus op de productie van lokaal en duurzaam voedsel moet er ook oog komen voor een eerlijke verdeling van dit voedsel onder de inwoners van Nijmegen. Het voedselbeleid dient zich daar ook op te richten. Brussel kan hier als inspiratiebron dienen23.
Daarom vragen wij van de gemeente:
- Zet het bestemmingsplan / omgevingsplan in om grote concentraties van fastfoodgelegenheden te voorkomen.
- Formuleer een beleid om het lokaal en duurzaam produceren van voedsel verder te stimuleren.
- Zet een project op waarbij mensen die afhankelijk zijn van de voedselbank zich kunnen inzetten om gezonde producten te telen voor de voedselbank, als opstart van of in ieder geval naar betaald werk (zonder dwang natuurlijk).
- Net zoals energieadviseurs komen er ook voedseladviseurs voor mensen die daar behoefte aan hebben.
- Sluit je aan bij het Belgische initiatief van “Donderdag veggiedag” om minstens één dag per week vegetarisch eten te promoten. De gemeente zoekt partners als restaurants, winkels, diverse kantines, ….
- Waar mogelijk worden groene plekken ingericht met eetbaar groen, zoals fruit- en notenbomen.
Terug naar het eisen overzicht
Bronnen:
- Besluitenlijst 20 October 2021, zie p. 16 (noodtoestand voor klimaat), p. 25 (noodtoestand voor biodiversiteit). Geraadpleegd op https://ris2.ibabs.eu/Reports/ViewListEntry/Nijmegen/76ac770d-37d1-41a3-90ec-483e7e4be54c
- An Open letter to the Global Media by Greta Thunberg and Vanessa Nakete. Geraadpleegd op: https://www.commondreams.org/views/2021/10/30/open-letter-global-media-greta-thunberg-and-vanessa-nakate
- Meer dan een inspraakavond, beter dan een referendum: met deze democratische vernieuwing kan de burger zélf beleid maken Geraadpleegd op https://decorrespondent.nl/11707/meer-dan-een-inspraakavond-beter-dan-een-referendum-met-deze-democratische-vernieuwing-kan-de-burger-zelf-beleid-maken/1290216763-753ad347#Wat
- Energieverbruik en duurzame energie Nijmegen. Geraadpleegd op https://swm2021-nijmegen.pcportal.nl/p50365/energieverbruik-en-duurzame-energie
- CE Delft. Wie profiteert van het klimaatbeleid? Verdeling van subsidies en belastingkortingen tussen armere en rijkere huishoudens. Geraadpleegd op: https://ce.nl/wp-content/uploads/2021/03/CE_Delft_7L42_Wie_profiteert_van_het_klimaatbeleid_def.pdf
- TNO Energiearmoede kaart Nijmegen. Geraadpleegd op https://www.tno.nl/nl/aandachtsgebieden/energietransitie/roadmaps/systeemtransitie/de-sociale-aspecten-van-de-energietransitie/energiearmoede/
- Zonnepanelen voor huurders en VvE’s. geraadpleegd op https://www.consumentenbond.nl/zonnepanelen/zonnepanelen-voor-huurders
- Over zonnepanelen op appartementencomplexen. Geraadpleegd op https://solarmagazine.nl/nieuws-zonne-energie/i25113/dde-vidosol-plaatst-zonnepanelen-op-5-appartementencomplexen-woningcorporatie-vidomes
- Over een duitse gemeente die daken van appartementencomplexen pacht om daarop zonnedaken te laten realiseren. Geraadpleegd op https://www.sfv.de/gemeinde-pachtet-daecher-von-mehrfamilienhaeusern
- De Groenste Energieleverancier. Geraadpleegd op https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/de-groenste-energieleverancier
- Rapport “Naar een gezonde Lucht in Gelderland”. Geraadpleegd op https://geopub.prvgld.nl/Luchtkwaliteit_buurt/Naar%20een%20gezonde%20lucht%20in%20Gelderland%20update%202017.pdf
- Geen reclame voor fossiele producten in de Amsterdamse metrostations. Geraadpleegd op https://www.amsterdam.nl/bestuur-en-organisatie/college/wethouder/marieke-doorninck/persberichten/reclame-fossiele-producten-amsterdamse/
- ING Netherlands – Related Dodgy Deals. Geraadpleegd op https://www.banktrack.org/bank/ing#dodgy_deals
- STOP-principe. Geraadpleegd op https://www.duurzame-mobiliteit.be/nieuws/stop-principe-stappers-trappers-openbaar-vervoer-en-prive-gemotoriseerd-vervoer
- TedTalk van Kate Raworth over de Donut Economie: https://www.ted.com/talks/kate_raworth_a_healthy_economy_should_be_designed_to_thrive_not_grow?language=nl
- Amsterdam Donut Coalitie: https://amsterdamdonutcoalitie.nl/
- Leegstand van vastgoed in Nederland en per gemeente. Geraadpleegd op https://amsterdamdonutcoalitie.nl/
- Woondeal regio Arnhem-Nijmegen. Geraadpleegd op https://www.regioan.nl/woondeal/woondeal
- Kenniscluster Arnhem koppelt groen en zon. Geraadpleegd op https://edepot.wur.nl/258915
- Het Woonmanifest. Geraadpleegd op https://woonmanifest.nl/
- Nijmeegse Woonprotest – onze eisen. Geraadpleegd op https://nijmeegsewoonprotest.nl/
- Initiatiefvoorstel – Duurzaam Voedsel uit eigen omgeving. Geraadpleegd op https://ris2.ibabs.eu/Reports/ViewListEntry/Nijmegen/03a2de1e-38cf-4f59-affe-8319c735b985
- Van de boer naar het boord in Brussel. Geraadpleegd op https://leefmilieu.brussels/themas/voeding/van-de-boer-naar-het-bord/verdelen-verkopen-korte-keten